Rente blijvend laag of hyperinflatie in Europa

Rente blijvend laag of hyperinflatie in Europa?[1]

Introductie
Veranderingen ontstaan o.a. door technologische ontwikkelingen, wetgeving en demografische processen. Een wetmatigheid uit de geschiedenis!

Technische Ontwikkelingen en pensioenen

A. De robotisering.
In de komende jaren maakt de robotisering bestaand werk overbodig. Machines zullen veel meer dan in het verleden mensen vervangen. De balans tussen baancreatie en baanverlies is verschoven naar het laatste. Afhankelijk van de snelheid (zie voor de snelheid van de technische ontwikkelingen B hieronder) en de omvang betekent deze ontwikkeling dat de overheid minder loonbelasting ontvangt en hogere uitgaven voor de WW en bijstand moet maken. Hoe sneller die ontwikkeling hoe groter de vermindering van de loonbelasting afdracht en hoe groter de Rijksuitgaven.

Robots zijn in het algemeen goedkoper dan mensen en dat heeft een direct effect op de rente. Kan er in de toekomst nog wel sprake zijn van een loon en prijsspiraal die een renteopdrijvend effect kan hebben? [2]Waarschijnlijk niet in de nabije toekomst en wellicht nooit meer! Zo verdwijnt een belangrijke economische wet uit de twintigste eeuw in de prullenmand van de historie! [3]

B. Cryptocurrencies, de blokchain revolutie en de token economie
Deze revolutie is niet beperkt tot hoe er online geopereerd word. Deze revolutie zal op kortere termijn ingrijpende wijzigingen met zich mee brengen in vele sectoren en onze maatschappij grondig wijzigen. Deze revolutie biedt mooie kansen zoals het veel sneller op de markt brengen van medicijnen en het delen van gegevens waardoor innovatie exponentioneel groeit. De meeste[4] van ons (alle leeftijdscategorieën, geen enkele uitgezonderd. ) kunnen de zich steeds versnellende “veranderingstrein” niet meer bijhouden. Beroepen zullen overbodig worden. Zo bevindt het ambt van de notaris zich in de directe gevarenzone want onderdeel van de “Blokchain revolutie” is dat onomstotelijk en onveranderlijk vast staat wat gebeurd is (bewijskracht).

Wat betekent het voor de overheid?
Eerst worden euro’s in een cryptocurrency omgezet. Dit is nog te volgen door de overheid. Daarna kan men met dit geld iets anders kopen (een “token”). Men kan er net als in de oude economie verlies of winst mee maken. Onder deze revolutie valt ook het te gelden maken van alle informatie. Maar voor de overheid is dit alles niet meer te controleren. Dat betekent ook dat vermogensbelasting en erfbelasting deels uit het zicht van de overheid geraakt want de blokchain techniek is niet te kraken. De overheid heeft er pas weer zicht op wanneer de “tokens “ worden omgezet in cryptocurrency die op haar beurt weer wordt omgezet in euro’s die geparkeerd worden bij financiële instellingen. Een deel van de vermogens die niet in stenen zit is onvindbaar (de Nederlandse box 3 vermogensbelasting). Voor de meeste Europese vermogensbelastingen geldt dat zij werken met het eerlijker principe[5] van vermogenswinsten en –verliezen. Maar ook die zijn niet meer te controleren.

C. 3 D-printing
Consumenten zijn geen ondernemers! Alleen ondernemers dragen BTW af. Hoe meer 3 D-printing beschikbaar komt voor consumenten hoe lager de BTW afdrachten. Een stuk van de toegevoegde waarde uit de keten valt door 3 D-printing weg. Bovendien is het de verwachting dat het proces van 3 D-printing goedkopere producten oplevert waardoor ook de BTW afdracht voor die goederen structureel daalt.

D. Ruileconomie en platforms
Het onderling uitruilen van goederen en/of diensten tussen bedrijven en consumenten. Platforms brengen de partijen tegen een kleine vergoeding bij elkaar. Een vriendendienst is niet belastbaar! Ook deze ontwikkeling vermindert de loonbelasting en de BTW afdracht. Ontwikkeling D kan in combinatie met ontwikkeling B plaatsvinden.

De huidige wetgeving voorzag A t/m D niet. Veel juridische en fiscale vragen zijn momenteel nog niet opgelost. Wetgeving zal het proces niet bij kunnen benen. Het zal altijd te snel gaan voor Den Haag en Brussel. De overheid moet van rule-based af naar principle-based. Kaders creëren is een eenvoudiger en sneller proces.

E. Demografische ontwikkeling en pensioenen
De bevolking in Europa vergrijst snel waardoor de loonbelasting afneemt en oude mensen minder uitgeven (vermindering van BTW afdrachten) terwijl de Europese overheden meer geld moeten betalen aan de gepensioneerden.

De pensioenen in het merendeel van de ons omringende landen (bijvoorbeeld Frankrijk, Italië, Spanje en Duitsland) zijn gebaseerd op het pijler 1 principe (de ”AOW in Nederland”). De pijler 2 (verplichte afdrachten van werknemers aan pensionfondsen) ontbreekt vaak.

Om de demografische ontwikkeling financieel te compenseren zoeken sommige overheden het nu nog in het verhogen van de pensioenleeftijd (o.a. Nederland). Maar lang niet alle Europese landen doen dat in voldoende mate. Vooral de dominerende Europese landen zoals Frankrijk doen dit onvoldoende. Daar ligt de pensioengerechtigde leeftijd aanzienlijk lager. Landen zonder begrotingsoverschot moeten hiervoor lenen. Deze leningen zijn nu door het ECB beleid erg goedkoop. Als de inflatie oploopt wordt het lenen natuurlijk duurder. Maar door de robotisering en het beleid van de ECB blijft in principe de rente de komende jaren laag. De ECB moet wel anders kunnen een aantal Europese landen (waaronder Italië, Griekenland, Spanje en Frankrijk) op korte of middellange termijn niet meer aan hun verplichtingen voldoen.

De regels die de ECB heeft opgesteld voor de pensioenfondsen en haar rentebeleid zijn sterk in het nadeel van Nederland. De pensioenfondsen renderen onvoldoende en een lage rente is voor de Nederlandse gepensioneerde sterk nadelig o.a. omdat de verplicht aangehouden obligaties minder opbrengen. De waarde van de bezittingen gehouden door de pensioenfondsen neemt door het Europese ECB beleid al 10 jaar af. Het loopt al in de miljarden. Kortom de overheden moeten meer geld uitgeven aan de gepensioneerde en de Nederlandse pensioenfondsen worden door het Europese beleid armer.

Conclusies:
1.In principe zorgen de technische ontwikkelingen en in het kielzog de rente die van invloed is op de pensioenen ervoor dat de rente structureel laag blijft.

2. Overheden moeten per gisteren hun uitgaven aanpassen aan de op korte termijn sterk verminderde inkomsten. [6] De scenario’s in Den Haag en van het CPB zijn niet realistisch omdat ze uitgaan van een te statisch wereldbeeld. Belastingverhoging levert onvoldoende op.

3.Wat moet er dan wel gebeuren? Een “Marshallplan” gericht op het tijdig overhevelen van overheidstaken naar de “Nieuwe Maatschappij”. Uitgangspunt van die “Nieuwe Maatschappij” zal mijns inziens de zingeving van het individu moeten zijn. Als we niet langer ieder mens het recht op betaald werk kunnen geven dan moeten we hem in ieder geval het recht op een zinvol bestaan geven.

4.Als de Europese overheden niet tijdig actie te ondernemen, kan dit tot faillissementen leiden waardoor als het een belangrijke staat betreft (bijvoorbeeld Italië of Frankrijk) de Euro midscheeps wordt geraakt en hyperinflatie het gevolg is.

[2] Er is in Nederland alleen al een arbeidsreservoir van meer dan 1,5 miljoen mensen die op basis van het “kernkwaliteiten”principe op korter termijn geschikt kan worden gemaakt voor de markt.

[3] Economie is grotendeels gebouwd op aannames. Het is geen “exacte wetenschap”. Veranderen de aannames dan verandert ook de uitkomst.

[4] Hangt o.a. af van de creativiteit / speelsheid van iemands brein wat deels opleidingsbepaald is.

[5] In Nederland moet je ook bij verlies betalen wat een uitholling van het in verdragen vastgelegde eigendomsrecht betekent.

[6] Periode binnen nu en 5 jaar oplopende verminderende inkomsten.